رشد طولی گیاهان | بافت پارانشیم و کلرانشیم در گیاهان

رشد طولی گیاهان یعنی چی؟ رشد در گیاهان بر خلاف جانوران، به طور یکنواخت اتفاق نمیوفته. چون در گیاهان رشد به مناطق خاصی محدود میشه. در گیاهان دو نوع رشد، تحت عنوان رشد اولیه و رشد ثانویه تشخیص داده میشه. رشد اولیه در انتهای اندام های هوایی یا ریشه‌ها و در زواید جانبی مثل برگ ها و جوانه‌ها رخ میده. از اونجا که رشد اولیه در نوک ریشه‌ها و اندام های هوایی اتفاق میوفته، گیاهان میتونن دارای رشد نامحدود باشن.

رشد طولی گیاهان

در برخی از گیاهان مثل ذرت و آفتابگردون، گلدهی پس از تولید تعداد مشخصی برگ صورت میگیره و بعد از گلدهی رشد رویشی متوقف میشه. در بیشتر گیاهان به جز تک لپه‌ای های درختی، رشد اولیه ضرورتا معادل رشد طولیه. ساقه‌ها و ریشه در بسیاری از گیاهان دارای رشد قطری هم هستن که به این افزایش قطر، رشد ثانویه میگن. رشد ثانویه در ناحیه‌ای رخ میده که رشد طولی متوقف شده باشه.

رشد پسین در گیاهان

مریستم های پسین به صورت استوانه هایی در ریشه و ساقه ی برخی گیاهان که عمدتاً گیاهان چوبی چند ساله هستن به وجود میان و به رشد قطری گیاه، استحکام و ضخامت ساقه کمک میکنن. بخش هایی از گیاه که در پی تقسیم مریستم های پسین به وجود میان، ساختار پسین گیاه رو به وجود میارن. بافت های حاصل از رشد پسین، بافت های پسین نامیده میشن. کامبیوم آوند ساز به سمت خارج آوند آبکشی پسین و به سمت داخل آوند چوبی پسین میسازه. چوب پنبه، کامبیوم چوب پنبه ساز و آبکش پسین مجموعاً پوست درخت رو تشکیل میدن.

رشد پسین در اثر فعالیت و تقسیم سلولی دو نوع مریستم انجام میشه که در ساقه ها و ریشه های چوبی به صورت استوانه ای باریک قرار دارن. این مریستم ها عبارتند از:

• کامبیوم چوب پنبه ساز
• کامبیوم آوند ساز

دیگر مقالات: گیاهان تصفیه کننده هوا

رشد ثانویه در گیاهان

در گیاه شناسی ، رشد ثانویه رشد ناشی از تقسیم سلولی در کامبیا یا مریستم های جانبیه و باعث ضخیم شدن ساقه و ریشه ها میشه، در حالی که رشد اولیه رشدیه که در نتیجه تقسیم سلولی در نوک ساقه و ریشه رخ میده، باعث کشیده شدنشون و ایجاد بافت اولیه میشه. رشد ثانویه در اکثر گیاهان بذری رخ میده، اما تک لپه ها معمولاً فاقد رشد ثانویه هستن. اگه رشد ثانویه داشته باشن، با الگوی معمولی سایر گیاهان دانه ای تفاوت داره.

تشکیل بافت های عروقی ثانویه از کامبیوم یکی از ویژگی های مشخصه دو لپه ای و ژیمنوسپرمه. در برخی تک لپه ها، بافت های عروقی هم پس از تکمیل رشد اولیه افزایش پیدا میکنه اما کامبیوم های این گیاهان ماهیت متفاوتی دارن. در Pteridophytes زنده این ویژگی نادره اما در گیاهانی مثل Isoetes و Botrychium مشاهده میشه.

کامبیوم چوب پنبه و کامبیوم عروقی

در بسیاری از گیاهان آوندی، رشد ثانویه نتیجه فعالیت دو مریستم جانبی، کامبیوم چوب پنبه و کامبیوم عروقیه. ناشی از مریستم های جانبی، رشد ثانویه به جای طولش، عرض ریشه یا ساقه گیاه رو افزایش میده. تا زمانی که مریستم های جانبی به تولید سلول های جدید ادامه میدن، قطر ساقه یا ریشه ادامه پیدا میکنه. در گیاهان چوبی، این فرایند چوب تولید میکنه و با تنه ضخیم، گیاه رو به شکل درخت در میاره.

از اونجا که این رشد معمولاً اپیدرم ساقه یا ریشه ها رو پاره میکنه، گیاهان با رشد ثانویه معمولاً یک کامبیوم چوب پنبه ای هم ایجاد میکنن. کامبیوم چوب پنبه باعث ایجاد سلول های چوب پنبه ضخیم برای محافظت از سطح گیاه و کاهش اتلاف آب میشه. اگه این روش در طول سال ها حفظ بشه، ممکنه یک لایه چوب پنبه تولید بشه.

رشد ثانویه هم در بسیاری از گیاهان nonwoody رخ میده، به عنوان مثال گوجه فرنگی، سیب زمینی غده، هویج ریشه عمودی و سیب زمینی شیرین ریشه ناهنجار چند برگ طولانی مدت دارای رشد ثانویه هستن.

رشد ثانویه غیرطبیعی از الگوی تک کامبیوم عروقی که در داخل زایلم ایجاد میکنه و در خارج ازش آبکش مثل لیگنوفیت های اجدادی پیروی نمیکنه. برخی از دو لپه ها دارای رشد ثانویه غیر عادی هستن، به عنوان مثال در بوگنویل یک سری کامبیا در خارج از قدیمی ترین آبکش ایجاد میشه.

گیاهان رشد محدود و نامحدود

رشد نامحدود

وقتی که گیاه به طور مداوم از مرحله جوانه زنی تا مرگ رشد میکنه، رشد نامحدود نامیده میشه.

رشد محدود

در این مرحله رشد اجزای گیاه بعد از رسیدن به اندازه معین متوقف میشه.

تحقیق در مورد رشد گیاهان

گیاهان از دانه به وجود میان. هر دانه حاوی یک گیاه ریزه که منتظر شرایط مناسبه تا جوانه بزنه یا شروع به رشد کنه. چیزی باعث رشد گیاه در خاک میشه، جنس خاک و اجزای تشکیل دهنده خاکه. خاک مخلوطی از مواد آلی و غیرآلیه. بخش آلی خاک رو موجودات زنده مثل کرم های خاکی و اندام های پوسیده ی گیاهان و جانوران مرده تشکیل میدن. بخش غیر آلی خاک هم از ذرات سنگ و کانی ها تشکیل میشه. دانه ها زمانی جوانه میزنن که سه نیازشون برطرف بشه: آب، دمای (گرمای) مناسب و موقعیت خوب. در پله های اولیه رشد، جوانه به غذایی که در دانه ذخیره شده وابستس تا به قدری بزرگ بشه که برگ هاش از طریق فتوسنتز شروع به ساختن غذا کنه.

ریشه جوانه به داخل خاک هل داده میشه تا گیاه جدید رو محکم کنه و آب و مواد معدنی رو از خاک جذب کنه و ساقه با برگ های جدید به سمت بالا و به سوی نور هل داده میشه. رشد در گیاهان بر خلاف جانوران، به طور یک نواخت اتفاق نمیوفته. چون در گیاهان رشد به مناطق خاصی محدود میشه. در گیاهان دو نوع رشد، تحت عنوان رشد اولیه و رشد ثانویه تشخیص داده شده. رشد اولیه در انتهای اندام های هوایی یا ریشه‌ها و در زواید جانبی مثل برگ ها و جوانه‌ها رخ میده.

بافت پارانشیم در گیاهان

بافت پارانشیم یکی از بافت های بسیار مهمه. این بافت، یک بافت عمومی و همگانی محسوب میشه و در بسیاری از ساختمون ها مخصوصا ساختمان نخستین، بافت های دیگش درونش واقع میشن. به همین خاطر، بافت پارانشیم رو گاهی، بافت زمینه‌ای هم میگن. سلول های این بافت، تنها دارای دیواره نخستین و به کلی فاقد دیواره ثانویه هستن. سلول های این بافت، دارای پروتوپلاسم فعالن و در فعالیت های مهم و حیاتی گیاهان شرکت دارن. سلول های این بافت، معمولا شکل خاصی ندارن و در هر مکانی با شکل و خصوصیات پرتوپلاسمی خاصی، که در ارتباط با نوع فعالیتشون هستن ظاهر میشن. این بافت شامل سه نوع بافت زیره.

بافت کلرانشیم

بافت پارانشیم فتوسنتزیه چون که این سلول ها دارای کلروپلاست های متعددی هستن و فواصل سلولی زیادی بینشون وجود داره.

بافت پارانشیم ذخیره‌ای

وظیفه ذخیره در اندام های مختلف مثل ریشه، ساقه، دانه و میوه رو بر عهده داره. که غالبا این مواد ذخیره‌ای شامل هیدرات کربن مثل نشاسته و گاهی هم شامل دانه‌های روغنی و پروتئینی هستن. سلول های این بافت فاقد شکل مشخصن و دارای دیواره نازکی‌ هستن اما پروتوپلاسمشون فعاله.

پارانشیم زمینه‌ای

تقریبا در همه اندام ها بین بافت های جداگونه قرار دارن و سلولهاشون دارای شکل های مختلف‌ هستن که بر حسب محلشون به بافت های مختلف اسکرانشیم، کلانشیم تبدیل میشن یا در نقش انتقال مواد یا گاه در نقش ذخیره مواد یا نقش های دیگه عمل میکنن.

مرسیتم یعنی چه

مریستم ها یا بافت های مریستمی از سلول هایی نابالغ ولی با قدرت تقسیم و تکثیر بالا تشکیل شدن. در بین سلول های مریستمی معمولا فضای بین سلولی وجود نداره، سلول ها کروی، بیضی شکل یا چند ضلعی با دیواره های نازک هستن. هر سلول مریستمی دارای سیتوپلاسم زیاد با یک یا چند هسته درونشه. همچنین واکوئل در این سلول ها یا کوچیکه یا اصلا وجود نداره. وجود مریستم ها وجه تمایز سلول های گیاهی و جانوریه. رشد گیاهی حاصل از فعالیت مریستم ها در سراسر حیات موجود زنده امکان پذیره، در حالی که در جانوران تکثیر سلول ها اساسا با رسیدن موجود زنده به اندازه ی بالغ و تثبیت تعداد اندام ها، متوقف میشه.

انواع مریستم ها

مریستم ها از نظر منشا سلول های بنیادی به دو گروه تقسیم میشن:

مریستم های اولیه یا نخستین

در انتهای ساقه های اصلی، شاخه ها، ریشه های اصلی و ریشه های جانبی قرار دارن و از فعالیت تقسیمی این مریستم ها پیکر اولیه گیاه ساخته میشه.

مریستم های ثانویه یا پسین

بعدا در مرحله ی نمو اندامی در پیکر گیاه ظاهر میشن. این مریستم ها همیشه در ریشه ها و ساقه ها و در بافت های پایا به طور جانبی تشکیل میشن. گاهی برخی از بافت های مریستمی اولیه قدرت تقسیم و تبدیل شدن به مریستم پسین رو کسب میکنن. مریستم های ثانویه یا پسین با فعالیتشون بافت های پسین رو به وجود میارن و امکان رشد قطری اندام گیاه رو فراهم میکنن. لایه ی زاینده ی کامبیوم و لایه ی زاینده ی فلوژن مریستم های پسین در پیکر گیاه هستن.

مراحل رشد گیاهان برای کودکان

• ابتدا، به فرزندتون، مرحله پراکندن دانه توسط گیاه رو توضیح بدید. بهش بگید که گیاه، از یک دانه کوچیک تولید میشه و داخل همون دانه کوچیک، تمام اجزای گیاه، به‌صورت نابالغ وجود داره؛ مثل ساقه و برگ‌ها که به‌تدریج رشد میکنن. به فرزندتون توضیح بدید که پراکندن دانه میتونه به روش‌های گوناگون، از قبیل باد، آب، حیوانات و پرتاب کردن دانه توسط گیاه و روی زمین باشه. سپس، زمانی که دانه‌ها، درون خاک هستن، جوانه میزنن و به‌تدریج، رشدشون رو شروع میکنن.
• سعی کنید همراه کودک‌تون، دانه‌های مختلف رو جمع‌آوری کنید. زمانی که بیرون از خونه، مشغول پیاده‌روی هستین، زیر درختان و گل‌ها، دنبال دانه‌های گوناگون بگردید.
• بهش کمک کنید تا حدس بزنه هر دانه، به کدوم درخت تعلق داره و اگه نتونست، بهش پیشنهاد بدید که دانه‌ها رو بکاره تا بعد از جوانه زدن، متوجه تفاوت‌های بینشون بشه.
• براش دانه میوه‌های مختلف و همچنین بادوم‌هایی که گیاهان و درختان تولید میکنن، جذابیت بیشتری داره. سعی کنید دانه میوه‌های مختلف رو با همدیگه مقایسه کنید تا به‌خوبی تفاوت‌ها و شباهت‌هاشون رو مشاهده کنه.
• مرحله بعدی، نشون دادن بذره. براش توضیح بدید که اولین جوانه کوچیکی که از خاک بیرون میاد، یک بذره که ساقه بسیار ظریف و شکننده‌ای، همراه تعداد کمی برگ داره. با کمک نور خورشید و آب، این بذر، به‌تدریج، رشد میکنه و بزرگ میشه. ساقه و ریشه قوی پیدا میکنه و برگ‌های بیش‌تری روی گیاه، نمایان میشه.
• بعدا براش درباره گیاهان گل دار توضیح بدید؛ این موارد که زمانی که گیاه، کاملا رشد کرد، گل‌ها، شکوفه میزنن. گل‌های درختان، متفاوت هستن، اما همشون، اجزای مشخصی دارن. همچنین رنگ و بوهای این گل‌ها، مختلفه و به اونا، در گرده‌افشانی کمک میکنه و بعد از گرده‌افشانی، تولید دانه رو شروع میکنن.
• تولید دانه‌های جدید، مرحله بعدی رشد یک گیاهه. زمانی که دانه‌های جدید، آماده بودن، دوباره به طبیعت باز میگردن تا گیاهان تازه‌ای رشد کنن. در برخی از گیاهان، میوه دادن، نشون‌دهنده این موضوعه و دوباره دانه‌های جدید، رشدشون رو آغاز میکنن.

بیشتر بخوانید:

نگهداری تراریوم

نجات گیاه از دست رفته + آموزش کامل

طرز درست کردن جزیره برای گلدان

سوالات متداول درباره رشد طولی گیاهان

خلاصه نکات مقاله رشد طولی گیاهان

رشد در گیاهان بر خلاف جانوران، به طور یکنواخت اتفاق نمیوفته. چون در گیاهان رشد به مناطق خاصی محدود میشه. در گیاهان دو نوع رشد، تحت عنوان رشد اولیه و رشد ثانویه تشخیص داده شده. رشد اولیه در انتهای اندام های هوایی یا ریشه‌ها و در زواید جانبی مثل برگ ها و جوانه‌ها رخ میده. از اونجا که رشد اولیه در نوک ریشه‌ها و اندام های هوایی اتفاق میوفته، گیاهان میتونن دارای رشد نامحدود باشن.

در برخی از گیاهان مثل ذرت و آفتابگردون، گلدهی پس از تولید تعداد مشخصی برگ صورت میگیره و بعد از گلدهی رشد رویشی متوقف میشه.

رشد پسین در اثر فعالیت و تقسیم سلولی دو نوع مریستم انجام میشه که در ساقه ها و ریشه های چوبی به صورت استوانه ای باریک قرار دارن. این مریستم ها عبارتند از:

• کامبیوم چوب پنبه ساز
• کامبیوم آوند ساز

برای مشاهده و خرید انواع گیاه آپارتمانی اینجا کلیک کنید.